همانطورکه ثابت گردیده هزارجات هیچ و قت تهدیدی برای مهمان نبوده، مردم هزاره برای مهمان پذیرایی خاص دارند. با ورود به خانه برای مهمان تی په یی متفاوت از نمد، پلاس و توشک میکنند؛ برایش اوماج گرم برای نوشیدن تهیه میکنند. غذای مهمان قتیغ است، میتواند از قتیغ ساده تا نذر کردن مرغ، بره، بزغاله، گوسفند یا بز باشد و نذر با ارزش را به مهمان می آورد که دِست بکشد. جای خواب مهمان روی منجک است. پذیرش مهمان خاص با گوسله چپچی صورت میگیرد. مهمان توسط صاحب خانه با گرمی و اصطلاحات خاص بدرقه میگردد و حتای برای مهمان غذای خرچ راه نیز میدهد.

مردم هزاره همچو سایر اقوام افغانستان خیلی مهمان‌نوازند به‌مجرد که مهمان‌خانه کسی وارد می‌شود در زیر پای او فرش می‌کند به‌اصطلاح تی‌پیی می‌اندازد فرش عموماً نمد یا گلیم و بروی آن نمد یا نمد بروی آن کنجیله یا لحاف را به حیث توشک می‌افگنند. در گذشته خصوصاً هنگام سرما با ورودی مهمان برایش اوماچ تهیه می‌کردند تا گرم‌گرم می‌نوشید و بعد غذاهای روغن‌دار یا قتیغ آماده می‌نمودند مگر در عرصه سی- چهل سال بدین سو چای رایج گردیده است که به مهمان نو وارد چای می‌آورند.

اگر مهمان بسیار عزیز باشد برایش گوسفند، بزغاله، بره یا مرغ می‌کشند و اگر عادی باشد غذاهای از قبیل حلوا، نان بته و نان‌ملیده و امثال این‌ها می‌دهند و اگر ناآشنا باشد از همان غذای که صاحب‌خانه می‌خورند برای او هم‌میدهند. مسافران عموماً در گذاشته به خانه خان، ارباب و داروغه می‌رفتند خان هرروز گاو می‌کشت و به مهمانان خود می‌داد. هرکس که به مهمان‌خانه خان می‌آمد پذیرای می‌گردید.

اگر مهمان در خانه‌ای شب بیاید جای خواب او را بر روی منجک، چارپایی- فراز ییل- آغیل- گاو مال قرار دارد می‌اندازند تا گرم و آسوده بخوابد یا در تابه خانه مسجد می‌خوابد تا آسوده باشد.

زنان صبحگاهان مهمان را بدین کلمات نوازش می‌نمایند: تغای کور شوم غدر عذاب شدید؟ یعنی: ماما چشمم کور باد که شب بسیار تکلیف دیدید؟

چون مهمان از خانه میزبان مرخص گردد، میزبان چند قدمی به دنبال او رفته او را مشایعت می‌کند و حین خداحافظی می‌گوید خوش‌آمدید. او به جوابش می‌گوید: خوش بشید.

برای احراز و اکرام مهمان دیر آمده جمعی از علاقه‌مندان به پیشباز او می‌روند و او را با احترام فرود می‌آرند. گاهی برای خوشی خاطر او گوساله‌ چپچی در جلوش می‌برند.

اگر خواسته باشند که مهمان زیاد خوش و خوشنود گردد و بداند که میزبان برای او زیاد تکلیف نموده است هر گوسفند یا بزی که برایش ذبح می‌کنند. اول برای خودش می‌آرند تا دست‌شسته آن را نذر دست بکشند. بعد از دست کشیدن ذبح می‌کنند.

در ماه محرم خصوصاً تا سیزدهم مهمان در هر خانه که برود خواه آشنا باشد یا ناآشنا چون مردم نذر فراوان دارند. برای او غذاهای دلکش از قبیل گوشت، حلوا و غیره می‌دهند. حتی می‌تواند که قسمتی از آن نذر را با خود بردارد و برای توشه راه خود ببرد. در هزاره‌جات از گذشته تاکنون برای مسافران و مسافرت خطرات جانی و مالی نداشته است.